زخم زبان را جدی بگیرید + علت زخم زبان و ارتباطش با سرطان

زخم زبان و سرطان زبان
چندی پیش در یك مهمانی خانمی كنارم نشست و با هم مشغول صحبت شدیم.
از همان ابتدا شكاف عمیقی روی صورتش كه از كناره دهان تا بناگوش كشیده شده بود ، نظرم را جلب كرد.
فكر می كردم حتما تصادف سختی داشته است.
كنجكاو بودم ولی به خودم اجازه سوال نمی دادم تا اینكه خودش گفت 2 سال قبل به سرطان زبان مبتلا شده و آن شكاف عمیق در اثر جراحی به وجود آمده است.
او با افسوس ادامه داد كه اگر زخم ایجاد شده روی زبانم را جدی می گرفتم و زود مراجعه می كردم ، چه بسا صورتم سالم می ماند.
سرطان گرچه آرام و بی صدا می آید اما اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود ، قابل درمان است.
 
آیا سرطان زبان هم مانند سایر سرطان ها بدون علامت است ؟
به علت قرار گرفتن زبان در حفره دهانی و قابل دید بودن آن ، تشخیص تغییرات مربوط به حفره دهان یا زبان به وسیله خود بیمار امكان پذیر است اما ایجاد هر تغییری به معنای ابتلا به سرطان نیست.
شایع ترین علامت سرطان زبان و حفره دهان ، زخم های پایدار است.
این گونه زخم ها معمولا درد ندارند مگر اینكه با عفونت همراه شوند.
البته گاهی سرطان تهاجمی تر است و ممكن است با خونریزی توام باشد اما آنچه همیشه پزشكان را به شك می اندازد ، وجود هر زخم دهانی است كه بیش از 2 هفته باقی بماند.
 
اگر فردی دچار چنین زخمی در حفره دهانی بود ، باید به كدام پزشك مراجعه كند و مراحل تشخیص چگونه است ؟
تشخیص ضایعه های سرطانی در حفره دهان و زبان با متخصصان گوناگون از قبیل جراحان فك و صورت ، متخصصان بیماری های دهان و دندان ، جراحان عمومی و متخصصان گوش و حلق و بینی است.
تشخیص چندان كار دشواری نیست و با نمونه برداری (بیوپسی) امكان پذیر است.
نمونه برداری روش تشخیصی ساده و سرپایی است كه در آن پزشك ناحیه موردنظر را بی حس و از آن نمونه تهیه می كند و به آزمایشگاه آسیب شناسی می فرستد.
در آزمایشگاه بافت را بررسی می كند و تشخیص نهایی می دهد.
اگر سلول های سرطانی مشاهده شود ، درمان باید هر چه سریع تر آغاز شود و درمان سرطان حفره دهان و زبان برعهده جراحان سرطان یا جراحان گوش و حلق و بینی است.
 
این نوع سرطان در چه سنینی بیشتر دیده می شود و علت آن چیست؟
این سرطان معمولا بعد از دهه های 5 و 6 زندگی شیوع بیشتری دارد و علتها گوناگون اند اما كسانی كه مكانیسم‌ دفاعی بدنشان ضعیف است مثل بیماران مبتلا به ایدز و افراد مبتلا به بیماری های مزمن كبدی، ریوی، كلیوی و قلبی كه سیستم دفاعی بدن ضعیفی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان های حفره دهان و زبان هستند.
از دیگر عوامل می توان به سیگار و الكل اشاره كرد.
به طور كلی استعمال هر نوع ماده نیكوتین دار و ماده مخدر خطر ابتلا را بالا می برد.
مخصوصا ماده ای به نام ناس كه یك ماده گیاهی اعتیادآور است و از برگ تنباكو گرفته می شود و در بعضی كشورهای دنیا مصرف آن رایج است.
عوامل دیگری هم وجود دارند كه می توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند این عوامل موضعی هستند و در طولانی مدت بافت مخاطی دهان و زبان را تحریک می کنند مثل دندان مصنوعی یا دندان خراب و شكسته كه مدت های طولانی باعث آزردگی بافت شود یا عادت به خوردن غذاهای داغ.
 
آیا سرطان های مربوط به حفره دهان و زبان خطرناك اند؟
اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده نشوند، خطرناك است زیرا به سرعت از طریق لنف به سایر نقاط منتشر می‌شود (20 درصد موارد).
مشكل عمده‌ این است كه انتشار سلول های بدخیم به نواحی مجاور یا دوردست دوطرفه و گاهی هم مخفی است و در معاینه هیچ نشانه ای از تورم غدد لنفاوی یا بافت سفت در اطراف گردن و زیر فك دیده نمی شود.
 
زخم های مشكوك بیشتر در كدام نقطه از حفره دهان یا زبان دیده می شود؟ درمان آن چگونه است؟
ضایعات سرطانی در هر نقطه از دهان از قبیل زبان، كف‌دهان، سقف ‌دهان، مخاط زیرگونه ها و بالشتك های لپی دیده می شود ولی ضایعات سرطانی روی زبان معمولا در قسمت های جلوتر و جانبی زبان شایع ترند.
قرارگیری ضایعات در دهان از نظر آینده درمانی بسیار مهم است مثلا اگر زخمی روی حاشیه كناری و جلوی زبان باشد، درمان بسیار راحت تر خواهدبود و ممكن است قسمتی از ضایعه و بافت اطراف آن برداشته شود و این موضوع در نحوه تكلم و بلع بیمار تاثیر چندانی نمی گذارد اما زخم هایی كه در ناحیه انتهایی زبان هستند، درمان را به مراتب مشكلتر می كنند زیرا جراح مجبور می شود گاهی زبان را از انتها به طور كلی بردارد و در صورت آلودگی بافت های مجاور آنها نیز برداشته می شوند.
این بیماران دچار مشكلات بلع و متعاقب آن آسپیراسیون (برگشت قطره های بزاق یا غذا به داخل مجرای ریه) هستند و ممكن است تا آخر عمر تراكئوستومی (بازكردن راهی در نای بیمار) داشته باشند.
هر چه بیماری در مراحل اولیه تر كشف شود، درمان موفق تر خواهد بود و بعد از جراحی معمولا شیمی درمانی یا رادیوتراپی نیز انجام می شود.